Petrol kaynakları yeni İHA savaşlarıyla tehdit ediliyor

• Ukrayna'ya ait insansız hava araçlarının Karadeniz kıyısındaki Novorossiysk kentindeki pompa istasyonuna düzenlediği saldırı, ham petrolün Kazakistan'dan Avrupa'ya taşınmasında önemli bir merkez olan bu tesisin kapasitesini düşürdü.
• Saldırıdan etkilenen ÇKP konsorsiyumu onarım masraflarını karşılamak ve onaylı ekipmanları edinmek zorunda kalacak.
• Rusya sınırındaki Batı Kazakistan bölgesinde daha fazla insansız hava aracı enkazının bulunması, bu cihazların kökeni hakkında birçok spekülasyona yol açarken, Kremlin'in Ukrayna karşıtı propagandasını da harekete geçirdi.
• Kazak yetkililer, düşen droneların can veya mal güvenliği açısından bir tehdit oluşturmadığını belirtti. Ancak madencilik ve enerji sektörlerindeki yabancı yatırımcıların iletim altyapısının daha fazla tahrip olma riskine nasıl tepki verecekleri bilinmiyor.

17 Şubat'ta yedi Ukrayna insansız hava aracı, Karadeniz'in önemli bir petrol iletim merkezi olan Novorossiysk kentindeki bir pompa istasyonunu vurdu. Saldırının hedefi Rus altyapısı olsa da pompa istasyonu aslında ana hissedarları Rus şirketleri Transneft (%24 hisse) ve Lukoil (%12,5), Kazakistan devlet şirketi KazMunayGas (%19 hisse) ve Amerikan Chevron (%15) olan uluslararası Hazar Boru Hattı Konsorsiyumu (CPC) tarafından kullanılıyor.

Kroptskinskaya pompa istasyonunun yıkılmasının en büyük kurbanı, nüfusun yaklaşık yüzde 80'ini oluşturan Kazaklar oldu . Kazak petrolünün Avrupa'ya ihracatının büyük kısmı Novorossiysk'teki tesislerden geçiyor.

Kremlin olayı hemen propaganda aracı olarak kullanarak saldırıyı bir terör eylemi olarak niteledi . Ukrayna tarafı ise saldırının tüm sorumluluğunu üstlendi ancak askeriyenin bu özel hedefe saldırmasının nedenini açıklamadı. O dönemde bu durum, Rusya'nın lehine olacak şekilde düşmanlıkları sona erdirmeyi amaçlayan yeni ABD yönetimine baskı yapma girişimi olarak algılanmıştı.

Ancak Kiev'in bu olayı dikkatle izlemesi ve bu saldırıların sonuçlarından sonuçlar çıkarması gerekiyor. Ukrayna'nın eylemi Rusya'ya önemli bir zarar vermedi, ancak konsorsiyumun ödeyeceği önemli bir zarara yol açtı. Maliyet, savaşta yer almayan Kazak tarafına ve cumhuriyetin batısındaki Tengiz petrol sahalarının işletilmesine yatırım yapan Batılı şirketlere (Chevron ve Exxon Mobil dahil) yüklenecek.

ÇKP'nin petrol üretimini Avrupa'ya ulaştırma olanağından mahrum bırakması da Kazak ekonomisi için ciddi bir sorun olacaktır. Saldırıdan bu yana boru hattının kapasitesi yaklaşık yüzde 30 oranında düştü ve Başkan Putin, boru hattının tam kapasiteye kavuşturulmasının maliyetini ÇKP'ye yüklemeyi planlıyor. .

Ukraynalılar açısından ikinci istenmeyen etki ise yaptırım rejiminin daha fazla ihlal edilmesi olacaktır. Enerji kaynaklarının iletimine yönelik altyapı da dahil olmak üzere enerji tesisleri kısıtlamalara tabidir . Ukrayna saldırısı, Amerikan şirketlerine ABD yaptırımlarından muafiyet almaları yönünde baskı yapabilir. Aksi takdirde Kazaklar alternatif aramak zorunda kalacaklar, örneğin; Çin'de.

Ayrıca Kazak petrolünün Avrupa'ya ulaştırılmasının alternatifleri çok daha pahalı ve örneğin Almanya bunu kullanıyor. Saldırının maliyetini de Kiev'in en önemli müttefikleri üstleniyor .

Kazakistan'a İHA'lar düşüyor

Kazakistan'da İHA'ların yol açtığı sorunlar bunlarla sınırlı değil . Ukrayna'da üç yıldır devam eden savaş, giderek büyüyen toplumsal ve siyasal bir sorun haline geliyor. 18 Şubat ile Mart ayı sonu arasında Kazakistan topraklarında dört adet İHA'nın kalıntıları bulundu.

Tüm nesneler, Rusya sınırındaki Batı Kazakistan bölgesine, neyse ki ıssız bölgelere düştü. Ancak bu, yerel halk tarafından bulunanların dışında, henüz keşfedilmemiş başkaları da olabileceği anlamına gelebilir.

Yaklaşık 120 santimetre uzunluğundaki ilk insansız hava aracının kalıntıları, 18 Şubat'ta Ujały köyü sakinleri tarafından bulundu. Tam bir ay sonra Atameken köyü sakinleri, yaklaşık 3 metre uzunluğunda olduğu tahmin edilen ve ilk etapta İran yapımı Şahed-136'nın Rus versiyonu olduğu belirlenen bir başka insansız hava aracının kalıntılarına rastladı. Üçüncü İHA ise 24 Mart'ta Janıbel bölgesindeki Uzhinkol köyü yakınlarında bulunmuş, iki gün sonra aynı bölgede bir İHA daha bulunmuştu.

İnsansız hava araçlarının bulunduğu bölgeler kolluk kuvvetlerince güvenlik altına alınırken, soruşturma başlatıldı. Şu ana kadar İHA'ların türü, kökeni ve potansiyel uçuş rotası hakkında resmi bir bilgi bulunmuyor ve bilgi ortamında çelişkili mesajlar yer alıyor. Ancak bunların Ukrayna-Rusya askeri operasyonlarının sonucu olduğu konusunda şüphe yok.

İnternet forumlarında ilk insansız hava aracına ilişkin bilgiler yer alırken, aracın Fransız keşif insansız hava aracı Crecerelle (Falcon) olduğu belirtildi. Bu, Sagem tarafından üretilen ve Fransız ordusu tarafından kullanımdan kaldırılan, ancak yine de Ukrayna ordusuna tedarik edilen bir İHA'dır.

Söz konusu İHA'nın Kazakistan topraklarında bulunmasının, Ukrayna İHA'ları tarafından defalarca hedef alınan Rusya'nın Saratov bölgesindeki Volga bölgesindeki askeri altyapının gözetlenmesiyle ilgili olabileceği düşünülüyor. Saratov'dan Kazakistan sınırına kadar olan mesafe ise 200 km'den azdır.

Öte yandan Kiev'deki Ukrayna Askeri Merkezi, tespitin, söz konusu insansız hava aracının aslında bir Rus Orlan-10 olduğunu gizlemeyi amaçlayan bir Rus propagandası olduğunu bildirdi. Bu versiyon, insansız hava aracının uzunluğu (yaklaşık 120 cm) ile doğrulanıyor gibi görünüyor; bu, Fransız insansız hava aracından (240 cm) çok Rus insansız hava aracına (180 cm) daha çok benziyor.

Diğer buluntularda ise polis, bölge sakinlerinden gelen ihbarlar üzerine bölgeyi o kadar hızlı bir şekilde kordon altına aldı ki, internette kalıntılara ait hiçbir fotoğraf yayınlanmadı. Ancak söz konusu İHA'ların gerçekten Rus menşeli olma ihtimali yüksek zira Kapustin Yar füze deneme sahası Kazakistan sınırındaki Astrahan Oblastı'nda bulunuyor ve bu sahaya 2018 yılında bir füze fırlatılmıştı.

Kazakistan Savunma Bakan Yardımcısı Şeyh Hasan Jazikbayev , Kapustinsky Yar'da test edilen Rus İHA'larının menzilinde Batı Kazakistan bölgesinin bulunduğunu itiraf etti. Yani bunlardan biri bozulursa ve rotasından çıkarsa Kazakistan üzerinde sonlanabilir. Ancak Kazakistan Dışişleri Bakanlığı, soruşturma tamamlanana ve uzmanlar nihai raporunu sunana kadar herhangi bir açıklama yapmayı reddederek sessizliğini koruyor.

Kazakistan'ın Zor Seçimleri

Düşen dronelar şimdiye kadar herhangi bir maddi veya can hasarına yol açmadı . Ancak, insanların yaralanması veya malların tahrip olması durumunda toplumsal sonuçların ne olacağını tahmin edebiliriz. Şimdilik Kazaklar, yetkililerin gerçek bir tehdit olmadığı yönündeki çağrıları doğrultusunda sakin kalmayı tercih ediyor . Düşen drone'ların yol açacağı herhangi bir kayıp, kamuoyundaki korkuyu daha da artıracaktır.

Kazakların Ukrayna'daki savaşa ve nedenlerine ilişkin tutumunun net olmadığını belirtmekte fayda var. Kırgız toplumsal araştırma merkezi Orta Asya Barometresi'nin Eylül 2022'de yaptığı bir anket, çoğunluğun (%71) savaşın gidişatını takip ettiğini, ancak sadece %32'sinin bunu takip ettiğini gösterdi. bunları önemli olaylar olarak değerlendiriyor.

Ayrıca, katılımcıların sadece yüzde 28'i Rusya'yı saldırgan olarak görürken, yüzde 19'u Ukrayna'yı bu rolde görüyor. Diğer ülkeler (başta ABD) veya çatışmanın her iki tarafı da yüzde 10 oranında suçlandı. incelendi. Kremlin propagandasının yoğunlaşması ve askeri operasyonlar sonucu doğrudan kayıp tehdidinin gündeme gelmesi halinde Kazakların Ukrayna karşıtı duygulara kapılmaları olasıdır.

Astana için ciddi bir zorluk, İHA mülkiyeti sorununu, çatışmanın taraflarıyla ilişkileri gerginleştirmeden, mümkün olduğunca sessiz bir şekilde çözmektir . Asıl amaç, enkazın Ukrayna ordusuna ait insansız hava araçlarına ait olduğunun ortaya çıkması durumunda Rus propaganda makinesini harekete geçirmek değil, kamuoyunu yatıştırmak.

İHA'ların kaynağının şüphesiz Rusya olduğu düşünüldüğünde, Astana'nın diplomatik çabalarının amacı, saldırgan komşuyla ilişkileri kötüleştirmemek, aynı zamanda kendi toplumunun gözünde itibarını kurtarmak olacaktır .

Bir yandan da her otoritenin vatandaşlarının fiziksel güvenliğini sağlaması gerekir . Öte yandan, Moskova ile insansız hava araçları konusunda yaşanan diplomatik ihtilaf, Kazak hammaddelerinin Rus altyapısını kullanarak Avrupa'ya ihraç edilmesi konusunda daha fazla soruna yol açabilir. Kazakistan, daha önce Batı yaptırımlarını destekleyip Rus askeri sanayisiyle işbirliğini engellediğinde aynı şeyi yaşamıştı.

Drone olayları yabancı yatırımcıları da tedirgin ediyor . Hazar sahanlığında enerji kaynaklarının çıkarılması (Tengiz ve Kaşagan) ve rüzgar santrallerinin inşası alanında en büyük yatırımlar, Kazakistan'ın batısında, Hazar bölgesinde yer almaktadır. Hammadde ihracatının sınırlandırılması riski gerçekliğini koruyor ve bu durum, daha fazla yatırımın önünde etkili bir fren görevi görebilir ve Astana açısından bütçe gelirlerinde gözle görülür bir azalmaya yol açabilir.

Kazakistan için tek iyi çözüm, soruşturmaların uzatılması ve Kazak hava sahasının ihlal edildiğine dair resmi bir açıklama yapılmaması gibi görünüyor. Ancak yabancı İHA eylemlerinde yıkım yaşanırsa veya mağdurlar olursa Astana daha kararlı tepki vermek zorunda kalacaktır .