Art Basel: wat de kunstbeurs in Zwitserland te bieden heeft voor galerieën en kunstenaars

Bazel. Het is een warme junidag in Zwitserland. Buiten op het tentoonstellingsplein schijnt de zon op een werk van kunstenares Katharina Grosse. Ze heeft het hele plein, inclusief de fontein en delen van het gebouw, in rozerode tinten geschilderd. De bespoten oppervlakken bewegen als verspreide vlammen over de tentoonstellingsarchitectuur.

Als we de hallen van Art Basel binnenkomen, koelt de lucht af. Er zijn echter ook brandjes te blussen bij de stands, de zogenaamde beursstands, omdat de verkoop op de kunstmarkt terugloopt.

Kaufmann Repetto op Art Basel

Bron: Art Basel Press

Volgens een rapport in opdracht van de grote Zwitserse bank UBS daalden de inkomsten op de markt voor schilderijen en bustes in 2024 met twaalf procent. Het waren echter niet de galerieën die het zwaarst werden getroffen, maar de veilinghuizen: hun inkomsten kelderden met maar liefst twintig procent.

Een belangrijke factor hierbij was het zwakke hogere marktsegment: werken met een waarde boven de tien miljoen dollar kwamen veel minder vaak op de markt. Toch waren het juist deze dure verkopen die veilinghuizen als Sotheby's en Christie's de afgelopen jaren enorm succesvol maakten. Sotheby's ontsloeg hierdoor zelfs honderden werknemers.

Galerieën bleven daarentegen relatief stabiel – hun daling was een veel gematigder percentage van zes procent. Kunstbeurzen zoals Art Basel worden daarom nauwlettend in de gaten gehouden. Dit zal uitwijzen of galerieën de onzekerheden van de markt aankunnen.

De oorlog in Oekraïne, de aanval op Israël en de humanitaire ramp in Gaza leidden vorig jaar tot geopolitieke onzekerheid. Ook schommelende aandelenkoersen en de dreiging van strengere douanemaatregelen weerhielden kunstverzamelaars ervan om te kopen en verkopen.

Op Art Basel gaf de internationaal gerenommeerde Duitse galerie Sprüth Magers commentaar op de marktdaling: "We hebben er allemaal last van. Het is algemeen bekend dat er een daling in investeringen in de kunstmarkt is." Desondanks is Sprüth Magers tevreden: de stand was op de openingsdag goed bezocht en de verkoopcijfers waren positief.

De Zwitserse beurs lijkt de crisis inderdaad te trotseren: Art Basel kende dit jaar talloze succesvolle verkopen. Volgens een beursverslag werden er voor één werk prijzen tot wel $ 17 miljoen behaald. De David Zwirner Gallery zou dinsdag een draadsculptuur uit 1955 van de Amerikaanse kunstenares Ruth Asawa voor $ 9,5 miljoen hebben verkocht. Bij Sprüth Magers was een textielwerk van Rosemarie Trockel de bestseller, met een opbrengt van € 850.000.

Kunstbeurzen zijn cruciaal voor galerieën, vooral in crisistijden: in 2024 genereerden ze er zo'n 31 procent van hun totale omzet. Maike Cruse, directeur van Art Basel, benadrukt dat hoewel de kunstmarkt selectiever is geworden, Art Basel dé plek is waar galerieën kunst op het hoogste niveau kunnen presenteren – en dienovereenkomstig tegen hoge prijzen kunnen verkopen, omdat ze hier de juiste klantenkring vinden.

Op de stand van de Sprüth Magers Galerie werden schilderijen van de kunstenaars Barbara Kruger (links) en Rosemarie Trockel (rechts) getoond

Bron: Juliane Freigang

De clientèle waar Cruse het over heeft, bestaat de eerste twee dagen van de beurs uitsluitend uit journalisten en VIP's – hoewel de verslaggevers niet kwamen om iets te kopen. De beurs is pas sinds donderdag open voor publiek.

Het VIP-publiek beweegt zich door de hokjes in donkerblauwe pakken met manchetknopen op hun mouwen. De modeontwerper, die altijd al geliefd was bij het kunstpubliek, Miuccia Prada schittert hier met haar handtassen en zonnebrillen, naast de vele gouden sieraden die uiteraard tentoongesteld worden.

Bezoekers tussen de galeriewanden van Larry Gagosian op Art Basel.

Bron: Juliane Freigang

Vooral in Bazel kopen grote verzamelaars tijdens de eerste dagen van de beurs nieuwe werken – waaronder Christian en Karen Boros uit Duitsland. In Berlijn bezitten ze een voormalige Reichsbahn-bunker, waarin ze hun collectie op vijf verdiepingen tentoonstellen. Net als de familie Boros breiden veel kunstverzamelaars hier in Zwitserland hun collecties uit en netwerken ze lokaal.

Naast musea kopen ook investeerders kunst om als kapitaalinvestering te gebruiken. Luisterend naar de gesprekken blijkt dat een nieuw appartement in Londen ingericht moet worden en dat iedereen ernaar uitkijkt elkaar snel weer te zien in Parijs.

Verzamelaar Christian Boros (midden) bezoekt Art Basel 2025.

Bron: Juliane Freigang

De hoge verkoopprijzen van de galerieën op de begane grond zijn geen verrassing – kopers vinden hier immers de belangrijkste vlaggenschepen van de kunstscene. Maar ook op de tweede verdieping meldt de Leipzigse galerie Eigen + Art: "We hebben een Neo Rauch verkocht voor 1,3 miljoen euro." De schilder blijft daarmee de ster van de enige galerie uit Oost-Duitsland. Ook hier werd de beurs druk bezocht.

Toch merkt senior partner Kerstin Wahala van de galerie op: "Het koopgedrag is veranderd. Mensen besteden meer tijd aan winkelen en content wordt weer belangrijker."

Het team van Galerie Eigen + Art op Art Basel met Kerstin Wahala (rechts).

Bron: Juliane Freigang

In de galerie van Gerd Harry Lybke zijn boegbeelden van de zogenaamde Leipziger Schule, zoals Neo Rauch, Tim Eitel en Olaf Nicolai, belangrijk – vooral voor de contacten met musea. Het bewaren van een evenwicht tussen jonge en gevestigde kunstenaars is echter van groot belang voor de galerie met het oog op de toekomst.

Sterker nog, zelfs kleinere galerieën profiteerden van de beurs. "Onze prijzen variëren tussen de 10.000 en 200.000 euro", zegt Galerie Société uit Berlijn. "We hebben veel verkocht", aldus een woordvoerder.

Hoewel de galerie pas sinds 2012 bestaat, exposeert ze kunstenaars op alle Art Basel-locaties: naast de beursstands toont ze ook bijzonder uitgebreide werken in het Unlimited-gebied. Ze is ook vertegenwoordigd op het Parcours – de beurs die kunst in het stadsbeeld wil brengen.

De installatie «Interlude» (2025) van de Britse kunstenaar Marianna Simnet, vertegenwoordigd door de Société Gallery in Berlijn, is te zien in de tentoonstelling Art Parcours.

Bron: Georgios Kefalas/KEYSTONE/dpa

Ook buiten de grote Art Basel is er een grote aandacht voor nog niet gevestigde kunstenaars: een bekende alternatieve beurs is de zogenaamde Liste - deze biedt Sinds 1996 biedt het ook een platform voor jonge galerieën.

Sinds drie jaar is de Basel Social Club parallel in Bazel actief en presenteert ze nieuwe ontdekkingen in een voormalig bankgebouw.

De alternatieve kunstbeurs Liste is tijdens Art Basel altijd goed bezocht.

Bron: Silke Briel

"Het is een heel belangrijk evenement geworden. Je ontmoet hier veel mensen uit de jonge creatieve scene", zegt Debi Biffi (45), organisator van de Swiss Design Prize. De grafisch ontwerpster was speciaal voor het evenement vanuit Zürich afgereisd met haar partner Benjamin Moser (42). Moser legt uit: "Tijdens Art Basel verandert de stad compleet. Er gebeurt hier zoveel dat je niet alles in één week kunt meemaken."

Christine Vogt (57), die een kunsthandel runt op de Spalenberg in de oude binnenstad van Bazel, bevestigt het volledige programma van de bezoekers: "Als mensen al die pop-ups en kermissen bezoeken, missen ze de tijd om naar de oude stad te komen", zegt de winkeleigenaar, die zelf internationale kunst tentoonstelt.

“Daarom merken we hier niet zoveel van Art Basel.” Maar ze kan toch makkelijk haar brood verdienen met de spontane klanten.

In de oude binnenstad van Bazel is weinig te merken van de drukte van de beurs. Terwijl het internationale publiek zich door de hallen verspreidt, blijft het stil in de steegjes met middeleeuwse ambachtshuizen.

Zelfs rondom het schaduwrijke universiteitsterrein en het marktplein met het purperen stadhuis woedt de normale bedrijvigheid van een stad met 150.000 inwoners.

De oude binnenstad van Bazel ondervindt nauwelijks hinder van de toestroom van beursbezoekers.

Bron: imago images/Panthermedia

Ondertussen is de begane grond overvol tussen de stands van de galeriegiganten. Veel stands tonen iconen van het klassieke modernisme: Edvard Munch, Otto Dix en zelfs een Picasso wordt voor 30 miljoen dollar aangeboden.

Het postmodernisme wordt vertegenwoordigd door de Franse kunstenares Louise Bourgeois – veel van haar bekende spinnen en spiralen zijn te zien op de expositiewanden van de beurs. De galeriehouders presenteren ook werk van Duitse fotografen zoals Bernd en Hilla Becher en popartiesten zoals Keith Haring.

Gevestigde kunstenaars zoals Keith Haring waren goed vertegenwoordigd op Art Basel.

Bron: Art Basel Press

Onder de jongere kunstenaars werden ook enkele gevestigde namen getoond: tekeningen van Anne Imhoff uit Duitsland en grote textielwerken van Małgorzata Mirga-Tas uit Polen.

Waarom tonen galerieën zoveel werken die al lang in grote musea hangen? Het is een economische waarheid, maar in economisch onzekere tijden investeren mensen vaak in dingen die lang meegaan. Gevestigde kunstenaars worden gezien als een veilige investering in een onzekere markt.

Ondanks de dalende verkoopcijfers van vorig jaar, verdienden galerieën en veilinghuizen in 2024 nog steeds 57,5 ​​miljard dollar aan verkopen.

Dat is gelijk aan het bruto binnenlands product van Luxemburg. Ter vergelijking: de internationale muziekmarkt bedroeg slechts $ 29,6 miljard .

De multimiljonair en galeriehouder Larry Gagosian, die bekend werd door kunstenaars als Damien Hirst en Jeff Koons, gaf dinsdag commentaar op het succes van de beurs: "Kunst is altijd al een toevluchtsoord geweest - en zowel instellingen als particuliere verzamelaars zijn momenteel actief op zoek naar mogelijkheden om kunst te kopen." Deze ideale waarde van kunst in tijden van crisis zou dan ook de misschien wel machtigste galeriehouder ter wereld ten goede komen.

Dit schilderij van Barbara Kruger van de Sprüth Magers Gallery werd verkocht op Art Basel.

Bron: Juliane Freigang

De stand van Sprüth Magers wordt gedomineerd door een schilderij van kunstenares Barbara Kruger: "Oorlogstijd, oorlogsmisdaad, oorlogsspel" is het onderschrift. In haar kenmerkende witte letters tegen een zwarte achtergrond gaat ze in op waar mensen het momenteel over hebben in het nieuws en in gesprekken: we leven in onzekere tijden.

Dit is ook een statement van de galerie. Maar hoewel de werken van de Amerikaanse kunstenaar niet makkelijk te verkrijgen zijn, zijn ze al verkocht. Krugers diagnose maakt zo deel uit van een galeriebedrijf in Bazel dat ondanks de crisis winstgevend is – of het nu gaat om kunst als toevluchtsoord of als investering.