Met iPads, lasers en Sovjetmachinegeweren: hoe de Oekraïners Russische drones neerhalen

Wachten vormt een belangrijk onderdeel van het leven van een soldaat, zelfs in oorlogstijd. Op een uitgestrekt veld ergens in het noordoosten van Oekraïne staan ​​de mannen van een luchtafweereenheid bij zonsondergang naast hun voertuigen en doden de tijd met sigaretten en grove opmerkingen. Lege patroonhulzen liggen op de grond. Het is duidelijk niet de eerste keer dat deze locatie wordt gebruikt.

"Misschien komt er vanavond een operatie, misschien niet," zegt de commandant, Logist. "Maar waarschijnlijk wel." Ze staan ​​immers op een belangrijke vliegroute voor Russische drones. Zoals vaak het geval is bij bezoeken aan het Oekraïense front, geven de soldaten alleen hun gevechtsnamen. "Logist" betekent logistiek medewerker. Hij en zijn mannen behoren tot de 115e Gemechaniseerde Brigade, een eenheid van het Oekraïense leger.

Rusland heeft de afgelopen weken zijn luchtaanvallen geïntensiveerd. Elke nacht vliegen tientallen of zelfs honderden kamikazedrones op doelen in Oekraïne af. Daar komen nog raketten en kruisraketten bij, die nog grotere schade aanrichten. De gevolgen zijn verwoestend.

Op 24 juni kwamen bij een raketaanval in Dnipro minstens 19 mensen om het leven en raakten er meer dan 300 gewond, aldus de autoriteiten. De week ervoor waren bij een aanval op Kiev 30 doden en 172 gewonden gevallen. Daarvoor was Charkov het doelwit van zware luchtaanvallen. En zondagavond voerde Rusland de grootste luchtaanval tot nu toe uit, met 477 drones en 60 raketten die over het land werden afgevuurd.

Dit zijn slechts de grote aanslagen die de westerse krantenkoppen halen. Vrijwel elke nacht vallen er doden en gewonden, en is er ook schade aan de infrastructuur. Het belang van een krachtig luchtverdedigingssysteem voor Oekraïne kan niet genoeg worden benadrukt.

Het debat draait vooral om moderne systemen zoals de Amerikaanse Patriot-raketten. Oekraïne beschikt over acht van dergelijke squadrons, maar zegt er minstens tien nodig te hebben om zijn grote steden effectief te beschermen tegen raketaanvallen. Bovendien raakt de munitie voor deze raketten geleidelijk op. Tijdens de ontmoeting tussen de presidenten Donald Trump en Volodymyr Zelensky tijdens de recente NAVO-top in Den Haag zouden ook de dringend benodigde voorraden aan bod zijn gekomen.

Patriot-systemen behoren tot de luxeklasse van de luchtverdediging. Er zijn echter eenvoudigere en vooral goedkopere oplossingen nodig om massaal geproduceerde drones – en dus het Oekraïense improvisatietalent – ​​tegen te gaan. De ruggengraat van de strijd tegen kamikaze-drones wordt momenteel gevormd door mobiele eenheden bestaande uit terreinwagens met gemonteerde machinegeweren.

Voor de mannen van de 115e Brigade omvat dit een 14,5-millimeterkanon gemonteerd op een militaire vrachtwagen en een kleiner geweer gemonteerd op een pick-uptruck. De compagniescommandant, Logist, zegt dat hij het bevel voert over een half dozijn van dergelijke eenheden. Dit stelt hen in staat het luchtruim boven een vrij brede strook van het front te controleren.

Het is nog niet helemaal donker en de situatie blijft kalm. De soldaten inspecteren hun uitrusting. Hier en daar wordt er wat olie in de kanonmechanismen gedaan en wordt de munitie klaargemaakt. Er zijn regelmatig rookpauzes tussendoor.

Zigan ("Zigeuner"), de grappenmaker van het team en een van de schutters, zegt lachend dat ze vechten "op de Somalische manier, plus een beetje hightech". Inderdaad, op het eerste gezicht zou de pick-uptruck gemakkelijk ingezet kunnen worden in door rebellen bezette gebieden in Afrika. De geweren dateren uit de Sovjettijd. De technologie van het machinegeweer dateert zelfs uit de jaren 40. Het richten gebeurt handmatig, met behulp van zwengels.

Deze wapens uit het analoge tijdperk zijn ook verbonden met een laservizier en een computer – preciezer gezegd, een tablet die luchtruimbewakingsgegevens verzendt. Beide helpen de schutter bij het bepalen van het doel.

Kort voor middernacht komt het bericht binnen: een zwerm drones nadert vanuit het oosten. De soldaten nemen hun posten in met routinematige activiteit. Er wordt nauwelijks gepraat.

In de verte zijn schoten van een andere eenheid te horen. Dan volgt een vreemd, moeilijk te horen geluid. Is dat een drone? Er is niets te zien – zelfs de lichtstralen van de laser in de lucht veranderen daar niets aan. Desondanks lijkt de schutter iets in het vizier te hebben en vuurt een eerste salvo af in de donkere nacht, en dan een tweede. De drone galmt nog lang na.

Ongeveer een uur lang herhaalt dit schouwspel zich keer op keer. Drie keer valt er in de verte een gloeiend stipje op de grond: Hit! Logist, de commandant, volgt de gebeurtenissen op zijn tablet en coördineert de operatie. Op een digitale kaart ziet hij zijn eenheden en de reikwijdte van hun respectievelijke kanonnen, evenals de vliegroutes van alle Russische en Oekraïense drones in de lucht.

"Kamikazedrones kunnen onze locatie niet doorgeven. Maar als er een bewakingsdrone in de buurt komt, moeten we onmiddellijk vertrekken." Dat is vanavond niet nodig. De eenheid zal later verhuizen, maar niet om veiligheidsredenen, maar voor een inzet in een andere sector van het front.

Voordat hij dat doet, maakt de commandant de financiële situatie op. "Drie lanceringen, dat is $ 120.000 – als er geen dummy's waren." De productiekosten van een Shahed-drone, gebaseerd op Iraanse technologie, worden geschat op $ 40.000. Rusland gebruikt echter ook goedkope imitaties om de Oekraïense luchtverdediging te overweldigen. "We hebben maar een paar honderd dollar aan munitie gebruikt. Een zeer gunstige verhouding." Een enkele Patriot-raket kost daarentegen enkele miljoenen.

Dergelijke kosten-batenanalyses vormen een belangrijk onderdeel van de militaire planning in een uitputtingsoorlog. De eenheid kan tevreden zijn. "We behalen zelden drie overwinningen in één missie", zegt een van de soldaten. Vorige maand waren het er in totaal slechts vijftien.

Ondanks de succesvolle nacht gelooft Zigan dat de "Somalische technologie", zoals hij het noemt, binnenkort verouderd zal zijn. Rusland werkt aan de ontwikkeling van snellere vliegtuigen. Bovendien vliegen de drones steeds vaker op grote hoogte boven de frontlinie en beginnen ze pas kort voor hun doel te dalen. Dit maakt ze vrijwel onmogelijk te detecteren door artillerie zoals die van de 115e Brigade.

"De toekomst is aan onderscheppingsdrones die andere drones in de lucht vernietigen", zegt Zigan. De eerste modellen zijn al in gebruik. De organisatie Come Back Alive, die onder andere geld inzamelt om de strijdkrachten uit te rusten, rustte in maart de eerste brigades uit met dergelijke onderscheppingsdrones via het project "Dronopad" ("Drone Crash").

Maar zelfs de modernste technologie garandeert geen 100 procent onderscheppingspercentage. Rusland kan momenteel 90 Shahed-drones per dag produceren. Dit betekent dat het op termijn 2700 van dit model per maand kan inzetten tegen doelen in Oekraïne. Sommige daarvan zullen de luchtverdediging altijd doorbreken. De vernietigende gevolgen hiervan zijn elke ochtend merkbaar in Oekraïense steden.