Commentaar op het WHO-rapport: Vaccinatietwijfel is een nieuwe broedplaats voor pandemieën

Het feit dat miljoenen mensen wereldwijd zichzelf en hun kinderen niet vaccineren tegen gevaarlijke ziekten, zou een zorg moeten zijn voor ons allemaal – niet alleen voor de Wereldgezondheidsorganisatie. Zo'n 14 miljoen kinderen in hun eerste levensjaar kregen vorig jaar geen enkele vaccinatie. Ook in andere leeftijdsgroepen is de vaccinatiegraad niet zo hoog als zou moeten. De mazelenvaccinatie is daar slechts één voorbeeld van.

Duitsland heeft natuurlijk geen reden om neer te kijken op andere landen. Er is nog veel in te halen op het gebied van vaccinaties, zoals blijkt uit gegevens van het Robert Koch Instituut. Zo is slechts 21 procent van alle kinderen vóór hun eerste verjaardag volledig gevaccineerd tegen polio; de aanbevolen jaarlijkse griepvaccinatie krijgt slechts een derde van alle 60-plussers.

Onvoldoende vaccinatiepercentages, ongeacht leeftijd, vormen een broedplaats voor ziekte-uitbraken, zelfs nieuwe pandemieën. Mazelen bijvoorbeeld werd tot voor kort in de Verenigde Staten als uitgeroeid beschouwd. Nu doen zich opnieuw uitbraken voor omdat de bereidheid om zich te laten vaccineren is afgenomen. En dat komt alleen doordat meer mensen sceptisch staan tegenover vaccinaties zoals het mazelenvaccin.

Het soms dodelijke virus werd ooit als uitgeroeid beschouwd – nu kampen de Verenigde Staten met de ergste mazelenepidemie in 30 jaar. Minister van Volksgezondheid Robert F. Kennedy jr. krijgt met name kritiek.

De inmiddels wijdverbreide scepsis ten aanzien van vaccins is een van de grootste bedreigingen voor de volksgezondheid. Hoewel het geen nieuw fenomeen is, is het waarschijnlijk net zo oud als vaccinaties zelf. Maar de coronapandemie heeft er opnieuw toe geleid dat meer mensen twijfelen aan deze beschermende maatregelen. De ontnuchterende wereldwijde vaccinatiegraad is dan ook ongetwijfeld ook het gevolg van mislukte educatieve inspanningen tijdens het coronatijdperk.

Naast de pandemie was er ook sprake van een "infodemie". Talrijke desinformatie en nepnieuwsberichten, zoals over de bijwerkingen van vaccins, circuleerden, bereikten onwetende burgers en werden voor waar aangenomen. Desinformatie werd ongefilterd gedeeld, vooral op sociale media. Tegelijkertijd slaagden experts er niet in hun kennis op een laagdrempelige en begrijpelijke manier te communiceren.

Het bestrijden van wereldwijde vaccinatietwijfel en het verhogen van de vaccinatiegraad kan alleen worden bereikt door mensen beter voor te lichten over de effecten en voordelen van vaccinaties. Bijvoorbeeld via sociale media of televisiecampagnes. Werkgevers zouden ook informatie over vaccinaties moeten verstrekken en regelmatige vaccinatieafspraken moeten aanbieden, bijvoorbeeld voor griepprikken.

Veel mensen vergeten ook dat ze een herhalingsvaccinatie nodig hebben, bijvoorbeeld tegen tetanus. Herinneringen, bijvoorbeeld via een smartphone of per post, kunnen hierbij helpen. Educatieve inspanningen omvatten echter ook het vergroten van de publieke bewustwording over nepnieuws. De strijd tegen vaccinscepticisme wordt ook online gevoerd.