Pas op voor een ‘vakantiehart’ door alcohol, stress en snacks, waarschuwt een cardioloog

Voor de meeste mensen is een vakantie het moment om de teugels losser te laten. De drank vloeit rijkelijk en gezond eten wordt ingeruild voor vette snacks. Jezelf een beetje laten gaan mag best, maar pas wel op voor een ‘vakantiehart’, waarschuwt cardioloog Menno Baars.

Het zogenoemde vakantiehartsyndroom, van het Engelse holiday heart-syndroom, is een ziektebeeld waarbij je hartritmestoornissen krijgt. Het komt vaak op vakantie voor, maar dat hóeft niet. In principe kan het altijd gebeuren als je iets meer losgaat dan normaal. Baars, cardioloog bij de HartKliniek, zag het bijvoorbeeld ook tijdens de coronaperiode, tijdens feestdagen en oud en nieuw.

Een ‘vakantiehart’ heeft meerdere oorzaken. Zo is het syndroom gerelateerd aan stress. „Stress rondom vakantiedrukte komt vaak voor. Een vakantie is spannend, je moet alles organiseren en bent misschien bang dat je het niet goed doet”, licht Baars toe tegen Metro.

Alcohol is de grootste boosdoener, en dan met name bingedrinken „Je bent niet gewend om dagelijks alcohol te drinken en ineens ga je los en drink je relatief veel voor jouw doen. Dat kan voor de ene persoon al het geval zijn bij vier glaasjes bier en bij de ander bij twintig glazen bier, het hangt er vanaf waar je aan gewend bent.”

Cafeïne is een goede tweede ‘schuldige’ aan het syndroom, en ook eten speelt een rol. „Vaak eet je er nog iets vets bij als je alcohol drinkt. Een patatje, bitterbal en dan ’s avonds nog een gebakken ei. Kortom: een leuk feestje.”

Dat feestje is niet zonder risico’s, waarschuwt Baars, want je kunt dus hartritmestoornissen krijgen. Er zijn ongeveer dertig verschillende soorten ritmestoornissen, maar degene die het meest voorkomt bij het vakantiehartsyndroom is zogenoemd ‘atriumfibrilleren’. Dat wordt in de volksmond ook wel boezemwoelen genoemd.

Baars: „Hierbij schiet het hartritme uit het lood en woelt een elektrische prikkel met een sneltreinvaart door beide boezems van het hart. Dat gaat met een frequentie van driehonderd slagen per minuut. Gelukkig wordt die razendsnelle frequentie onderweg naar beide hartkamers vertraagd, waardoor de gemiddelde hartslag aan je pols in rust zo’n beetje om de zeventig slagen per minuut is, maar vaak ook nog wel 150 tot 200 bij een beetje inspanning. Van zo’n hoge hartslag kunnen we hondsberoerd worden.”

Het vakantiehartsyndroom gaat volgens Baars onder meer gepaard met het hebben van een snelle en onregelmatige pols, een nerveus en vervelend gevoel op de borst, kortademigheid, benauwdheid en duizeligheid. Dat gevoel kan tien seconden duren, maar ook uren.

„Maar sommige mensen voelen er heel weinig van”, zegt de cardioloog. „Als je verder een gezond lijf en leven hebt, atletisch bent en veel sport, en midden in het leven staat, dan kan het zo zijn dat je het ongemerkt hebt. Dat is vervelend, want dan heb je helemaal geen waarschuwing.”

Het syndroom discrimineert niet. Het kan zowel jonge als oude mensen overkomen. „Dat is ook echt een gevaar, want jonge mensen zijn vaak niet op hun hoede. Die denken dat ze onsterfelijk zijn. In die groep komt het ook vaak voor dat er, ‘heel stoer’, veel gedronken wordt.”

Het ene hart is er wel gevoeliger voor dan het andere hart. „We weten het fijne daar nog niet van. Waarschijnlijk zijn mensen die stress minder goed van zich af kunnen laten glijden er gevoeliger voor.”

Lang niet iedereen heeft dus door dat hij of zij last heeft van een ‘vakantiehart’. En wat het nóg lastiger maakt: de ritmestoornis treedt vaak later op. „Dus niet zozeer op de avond dat je lekker aan het uitspatten bent. Er is veel drank, het is beregezellig en verder is er niets aan de hand. Maar de volgende dag als je wakker wordt, en bij sommige mensen nog wat later, kan die ritmestoornis optreden.”

Hij vervolgt: „Dat is verraderlijk, omdat je het dan niet direct kunt relateren aan wat je de avond ervoor hebt gedaan. Waar komt het nou vandaan? We kunnen immers alweer 24 uur verder zijn.”

Hoe gevaarlijk is het nou eigenlijk, zo’n ‘vakantiehart’? Baars: „Je kunt er out van gaan. Dat is gevaarlijk als je achter het stuur zit of op een klif staat om een leuke foto te maken. Maar de aandoening zelf is niet direct dodelijk. Je zult daar niet de eerste keer acuut aan overlijden.”

Het is vooral oppassen geblazen als je er vaker last van hebt. „Dan kan het leiden tot stolselvorming in je hart, bloedpropjes, allerlei ellende.” Uiteindelijk, als je het heel vaak hebt, kan het leiden tot hartfalen.

Het kan dus het begin zijn van een „cascade van ellende”. „Het kan geleidelijk aan een groot probleem worden als je niet stopt met alcohol drinken. Dan kan het levensbedreigend worden.”

Op een gegeven moment kan het vakantiesyndroom zelfs spontaan voorkomen, zónder dat je alcohol drinkt. „Je hart gaat eraan wennen en wordt gevoeliger. De boezem van het hart wordt groter en wijder, en dan kan een elektrische prikkel makkelijker verdwalen en rondzingen.”

Hij gaat verder: „Bij jongeren en mensen die nog nooit iets aan het hart gehad hebben, zijn de boezems klein. Maar iedere keer als zo’n ritmestoornis ontstaat, ontstaat er veel druk op het hart aan de binnenzijde en dan drukt hij zichzelf als het ware steeds groter.”

Als je denkt dat je last hebt van een vakantiehart, is het zaak om rustig te blijven. „Kijk het even aan, want meestal gaat het vanzelf over. Drink veel water en vermijd stress.”

Je hoeft niet direct 112 te bellen, maar langs de huisarts gaan kan geen kwaad. Het is volgens Baars goed om het in ieder geval te registreren. „Dan kan de diagnose worden gesteld. Een gewaarschuwd mens telt voor twee.”

Als het nog eens voorkomt, moet je volgens de cardioloog zeker langs een arts. „En denk nog eens drie keer na voordat je alcohol drinkt.”

Hoe je een vakantiehart kunt voorkomen, ligt misschien voor de hand. Alcohol, vet eten en stress zoveel mogelijk ontwijken. Maar Baars snapt best dat je op vakantie even wat losser wilt leven dan normaal. „Een momentje van ontspanning mag best, je hebt hard gewerkt. Maar ik adviseer altijd: als je iets drinkt, drink daarna een glaasje water. Natuurlijk moet je alsnog oppassen dat je niet twintig biertjes achteroverslaat. Maar als je er een glas water tussenzet, heb je ook minder de neiging om veel te gaan drinken.”

Het is „makkelijker gezegd dan gedaan”, maar vermijd stress zoveel mogelijk. „Probeer ook gewoon echt te ontspannen. Laat het leven over je heen komen en op je afkomen.”

Let tot slot een beetje op je eetpatroon, tipt hij. „Probeer gewoon normaal te eten, óók op vakantie. Gewoon lekker thuis eten of goede restaurants opzoeken, en niet alleen maar snacks eten.”

Meer weten over gezondheid? In deze stukken helpen we je op weg:

Samen een huis gekocht, maar dan volgt een scheiding: waar moet je op voorbereid zijn?

Geen mobiel bereik? Je bent niet de enige (en hier ligt het aan)