De invloed van Rusland | Baltische Staten: Journalistiek, activisme, hoogverraad?

Hoogverraad en schending van de grondwet, zo luidt het vonnis van de Estse rechtbank die Svetlana Burtseva iets meer dan een week geleden tot zes jaar gevangenisstraf veroordeelde. De verdachte werkte voor Russische propagandamedia die het Kremlin-verhaal verspreiden en deel uitmaken van de gesanctioneerde Russische RT Holding. Burtseva werd geboren in 1966 in Tallinn en kreeg in 1994 het Estische staatsburgerschap. Ze behoort tot de Russische minderheid en werkte voor verschillende Russischtalige media. Ze was ook actief in de sociaal-conservatieve partij "Koos" (Samen), opgericht in 2022. Sinds maart 2024 zit ze in voorlopige hechtenis.

Volgens de rechtbank zou Burzewa onder een pseudoniem artikelen hebben geschreven voor de media Baltnews en Sputnik Eesti, die in Estland verboden zijn. Beide media zijn eigendom van RT (voorheen Russia Today) en richten zich op Russischtaligen die ontevreden zijn over het taal- en geschiedenisbeleid in de Baltische landen. De media publiceerden herhaaldelijk valse berichten. Ze beweerden onder andere dat Adolf Hitlers Mein Kampf in Letland populairder was dan de Harry Potter-romans. In 2017 veroorzaakte een bericht over een vermeende groepsverkrachting van een meisje uit een kindertehuis in Jonava, Litouwen, door daar gestationeerde Duitse soldaten, ophef.

De veroordeling van Burtseva heeft een verdere politieke dimensie. Volgens de aanklacht zou de 57-jarige contacten hebben gehad met Roman Romachev, een reserveofficier bij de Russische Federale Veiligheidsdienst (FSB). Romachev leidt nu een eigen bedrijf. De Estse autoriteiten twijfelen er echter niet aan: Romanchev voert "informatiepsychologische operaties" uit in het belang van Rusland en zou samen met Burtseva een boek hebben geschreven met de titel "Hybride Oorlog voor Vrede". De rechtbank verklaarde dat de journalist van plan was "de Estse samenleving te verdelen" en "de Republiek Estland en haar instellingen in diskrediet te brengen".

Een vonnis als dat van Burtseva is ongebruikelijk, zelfs voor de steeds nationalistischer wordende Baltische staten. Maar het toont ook aan dat de angst voor een Russische aanval toeneemt in Estland, Letland en Litouwen. Onlangs uitte Litouwen zijn bezorgdheid toen de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, het voorwoord schreef voor een bloemlezing over de geschiedenis van het land, waarmee hij het bestaansrecht van het Baltische land in de ogen van politici in Vilnius ontkende.

Een paar dagen geleden brak er een schandaal uit in het Letse parlement toen Aleksej Roslykov ( Aleksejs Rosļikovs in de Letse spelling die hij verwerpt), leider van de Russischtalige minderheidspartij "Stabilitātei!", tijdens zijn toespraak een zin in het Russisch uitsprak: "Wij zijn in de meerderheid, de Russische taal is onze taal." Een schandaal in een staat die weigert zijn grootste minderheid te erkennen. Roslykov werd uit de plenaire zaal verwijderd wegens "onbeschoftheid" en het gebruik van het Russisch, later gearresteerd en vrijgelaten op voorwaarde dat hij het land niet zou verlaten. De geheime dienst onderzoekt hem sindsdien wegens "aanzetten tot internationale vijandigheid" en "steun aan de agressieve staat Rusland".