Douanedebatten in Zwitserland en VS: mislukt telefoongesprek met Trump zou de reden zijn geweest

Bern. Het nieuws uit Washington sloeg in als een bom in Zwitserland aan de vooravond van de nationale feestdag: 39 procent invoerrechten op Zwitserse export naar de VS , volgens het nieuwe decreet van de Amerikaanse president Donald Trump. Dit straftarief is niet alleen veel hoger dan het reeds gedreigde tarief van 31 procent, maar ook aanzienlijk hoger dan wat andere partnerlanden moeten betalen – de EU hoeft slechts 15 procent te betalen . Dit enorme verschil zorgt voor verontwaardiging bij politici en zakenmensen.

"De regering neemt hier met grote spijt kennis van", aldus de federale overheid in een verklaring. Bondspresident Karin Keller-Sutter schreef op Perron X dat de gewenste overeenkomst over een lager tarief "niet was bereikt".

Maar achter deze nuchtere verklaring schuilt een diplomatiek fiasco – veroorzaakt door een 35 minuten durend telefoongesprek tussen Keller-Sutter en Trump, dat blijkbaar de boel deed kantelen. Dit blijkt uit berichten in onder andere de Zwitserse krant "Tages-Anzeiger" en de "Neue Zürcher Zeitung" (NZZ).

Nog dit voorjaar werd Karin Keller-Sutter geprezen om haar directe lijn met het Witte Huis. Na Trumps eerste tariefaankondigingen in april wist ze in een telefoongesprek met de Amerikaanse president uitstel van de maatregelen te bewerkstelligen. Ze werd internationaal geprezen voor haar onderhandelingsvaardigheden , en de Washington Post noemde het een "vertrouwensvolle uitwisseling". De Zwitserse president sprak haar vertrouwen uit: ze had "duidelijk toegang tot Trump gevonden", zei ze.

De Zwitserse president Karin Keller-Sutter ligt onder vuur na een mislukt telefoongesprek met de Amerikaanse president Donald Trump.

Bron: Tzarek Sokolowski/AP/dpa

Maar de vaak aangehaalde aanpak ontaardde waarschijnlijk in een gevaarlijke overschatting van de eigen capaciteiten . Als gevolg hiervan had Zwitserland een technische overeenkomst met Amerikaanse vertegenwoordigers onderhandeld, die onder andere een invoerrecht van 10 procent en investeringen van ongeveer 200 miljard Zwitserse frank omvatte – maar de cruciale handtekening van Donald Trump ontbrak. Zoals het NZZ meldt, hadden landen als Japan en Zuid-Korea tegen die tijd al aanzienlijk grotere investeringsverplichtingen aangegaan, terwijl Zwitserland intern nog steeds werkte aan een officieel onderhandelingsmandaat.

Toen duidelijk werd dat de VS Zwitserland ondanks de onderhandelde deal buiten beschouwing zouden laten, besloot Keller-Sutter zelf opnieuw actie te ondernemen. Op 31 juli, de vooravond van de Zwitserse nationale feestdag, had ze een tweede rechtstreeks telefoongesprek met Donald Trump . Maar dit keer liep het uit op een ramp .

In plaats van nieuwe aanbiedingen of politieke concessies te doen, begon Keller-Sutter het gesprek met historische anekdotes, aldus de krant "Tages-Anzeiger". Een zogenaamd slechtgehumeurde Trump kwam echter snel tot de kern: het handelstekort – volgens Amerikaanse cijfers zo'n 40 miljard dollar ten gunste van Zwitserland – was "onaanvaardbaar". Trump wilde meer geld, geen uitleg. Keller-Sutter probeerde het tekort te bagatelliseren door te wijzen op bestaande investeringen en open markten. Maar haar argumentatie had blijkbaar een didactisch effect op Trump.

Volgens onderzoek van de “Tages-Anzeiger” was de situatie zo gespannen dat iemand die dicht bij Trump stond een sms'je naar de Zwitserse delegatie stuurde: “Beëindig het gesprek, anders wordt het erger.” Twee minuten later was het voorbij – en ging de deal niet door .

In Zwitserland zijn de reacties heftig. De overkoepelende organisatie Economiesuisse noemt dit een "zeer zware last" en Swissmechanic waarschuwt dat de invoerrechten de positie van Zwitserland als productiecentrum ernstig in gevaar kunnen brengen. Volgens dpa zijn de VS met een exportvolume van CHF 65,3 miljard immers de belangrijkste afzetmarkt van Zwitserland – zelfs nog belangrijker dan Duitsland.

Exportintensieve sectoren zoals de machinebouw en de medische technologie worden bijzonder hard getroffen. De farmaceutische industrie is echter tot nu toe vrijgesteld van de nieuwe tarieven – waarschijnlijk omdat Trumps adviseurs vrezen dat dit de medicijnprijzen in de VS aanzienlijk zou kunnen verhogen. Niettemin baart het vooruitzicht van een tarief van 39 procent op het merendeel van de Zwitserse export de hele economie zorgen.

Volgens de NZZ en de Tages-Anzeiger klinkt er nu binnen de federale overheid kritiek op de aanpak van de bondspresident . Keller-Sutter wordt ervan beschuldigd het dossier te dicht bij zichzelf te hebben gebracht, de beslissende onderhandelingen te zijn ingegaan zonder de steun van de hele Bondsraad en te vertrouwen op persoonlijke diplomatie in plaats van strategische concessies. Haar critici zeggen: Trump wilde geen discussie – hij wilde een aanbod.

Er is nog een korte periode: heronderhandelingen kunnen plaatsvinden tot 7 augustus. In Bern zijn nu koortsachtig nieuwe gesprekken gaande – bijvoorbeeld over compensatie in de goudhandel, investeringen in Amerikaanse infrastructuur of zelfs de import van Amerikaans frackinggas. Er zijn veel ideeën, maar de tijd dringt.

Minister van Economie Guy Parmelin benadrukt dat er nu een "politieke oplossing op het hoogste niveau" nodig is. Maar of Trump bereid is een nieuwe deal te sluiten – en of Zwitserland weet wat hem dit keer te bieden heeft – blijft de vraag.

Met dpa