Stawki za pomoc prawną wzrosną nawet o 100 proc. Co to oznacza dla samorządów?

• Na etapie opiniowania jest projekt nowelizacji rozporządzenia podwyższający obowiązujące opłaty za udzieloną pomoc prawną z urzędu przez radcę prawnego o 100 proc. w dziesięciu kategoriach spraw oraz o 50 proc. w pięciu kategoriach.
• Podwyżki te nie wpłyną na finanse jednostek samorządu terytorialnego.
• - Sprawy, w których jednostki samorządu terytorialnego ponoszą koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu mają charakter incydentalny i w skali kraju wysokość wydatków z tym związanych jest pomijalna - wskazuje Ministerstwo Sprawiedliwości.

Na etapie opiniowania jest projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu. Wynika z niego, że podwyższone zostaną obowiązujące opłaty za udzieloną pomoc o 100 proc. w dziesięciu kategoriach spraw oraz o 50 proc. w pięciu kategoriach.

Podwyżka ma pozwolić dostosować wskazane stawki minimalnych opłat do aktualnych realiów gospodarczych z uwzględnieniem podnoszonych w debacie publicznej postulatów środowiska prawniczego oraz możliwości budżetu państwa. Wpływ na decyzję o zaktualizowaniu stawki za udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej ma fakt, że od 2015 r. uległ zmianie szereg czynników społeczno-gospodarczych determinujących wysokość wynagrodzeń radców prawnych, nastąpiła zmiana siły nabywczej pieniądza w wyniku procesów inflacyjnych oraz wzrosły m.in. koszty pracy.

Sąd Najwyższy oczekiwał, aby Ministerstwo Sprawiedliwości przekazało, jaki wpływ na niektóre podmioty sektora finansów publicznych, w tym m.in. jednostki samorządu terytorialnego, będzie miało podwyższenie stawek za nieodpłatną pomoc prawną.

Na podstawie dotychczas zbieranych danych z jednostek samorządu terytorialnego należy wskazać, że sprawy, w których jednostki samorządu terytorialnego ponoszą koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu mają charakter incydentalny i w skali kraju wysokość wydatków z tym związanych jest pomijalna

- tłumaczy Ministerstwo Sprawiedliwości.

Wskazano natomiast, że projektowana zmiana stawek spowoduje skutki finansowe polegające na zwiększeniu wydatkowanych przez sądy i prokuraturę środków przeznaczonych na koszty postępowań sądowych w zakresie pomocy prawnej udzielanej z urzędu - nawet 11,9 mln zł rocznie. Wydatki te zostaną zabezpieczone w ramach wydatków bieżących sądów powszechnych - w razie potrzeby kosztem realizacji innych zadań - bez konieczności ubiegania się o dodatkowe środki z budżetu państwa w 2026 r., jak i w latach kolejnych.

podwyższenie o 100 proc. w sprawach:

1. o pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy rodzicielskiej oraz odebranie dziecka - z 240 zł do 480 zł;
2. o wpis w księdze wieczystej lub złożenie dokumentu do zbioru dokumentów - z 240 zł do 480 zł;
3. o zabezpieczenie spadku, dokonanie spisu inwentarza, odrzucenie spadku, ogłoszenie testamentu i nakazanie jego złożenia, zarządu spadku nieobjętego i wyjawienie przedmiotów spadkowych - z 120 zł do 240 zł;
4. o wyjawienie majątku - z 120 zł do 240 zł;
5. o zwolnienie spod zajęcia rzeczy i praw zabezpieczonych w postępowaniu karnym u osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa przeciwko mieniu - z 120 zł do 240 zł;
6. o zwrot korzyści uzyskanych kosztem Skarbu Państwa - z 120 zł do 240 zł;
7. o przyznanie prawa pomocy w postępowaniu prowadzonym w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej - z 300 zł do 600 zł;
8. o ubezwłasnowolnienie - z 480 zł do 960 zł;
9. o warunkowe przedterminowe zwolnienie lub odwołanie takiego zwolnienia - z 240 zł do 480 zł;
10. za czynności związane z wykonywaniem kary ograniczenia wolności oraz wykonywaniem środków zabezpieczających - z 240 zł do 480 zł;

podwyższenie o 50 proc. w sprawach:

1. objętych dochodzeniem - z 360 zł do 540 zł;
2. objętych śledztwem - z 600 zł do 900 zł;
3. objętych czynnościami wyjaśniającymi w postępowaniu w sprawach o wykroczenia - z 180 zł do 270 zł;
4. przed sądem rejonowym w postępowaniu w sprawach o wykroczenia - z 360 zł do 540 zł;
5. o odroczenie lub przerwę w wykonywaniu kary - z 360 zł do 540 zł.